Huldiging van de verliezers

Herengracht¹

Ik was er, vanmorgen, op de Herengracht - daar waar de negen woonboten liggen. De gracht was afgesloten door metershoge hekken. Wat ik er wilde op dat stuk gracht en of ik de postcode kon noemen. Nog net niet of ik me maar wilde legitimeren. Ik mocht erdoor van de jongeman in groen hesje met portofoon in zijn hand. Het duurde even voor hij in de gaten had dat ik niet maatje Jolanthe heb en hij dus de ruimte tussen beide hekken aan mijn maat moest aanpassen. Ik kon er zijdelings net door.

Ik liep over een lege gracht. Niet leeg. Een half dozijn mannen, ook met vestjes maar deze waren oranje gekleurd waren aan het werk. Met beitels sloegen ze zekerheidspinnen in hekken die langs de kades stonden. Dat was, zo was mij wel duidelijk na alle commotie van de afgelopen dagen, ter bescherming van de boten die er lagen. Ik vroeg me af hoe, mocht er iemand daar op een van die arken een hartaanval krijgen men er ooit nog binnen - wat staat ervoor? - 15 minuten bij kon komen.

Ik zat op een van de trappen van een van de statige panden aan de Herengracht, mooiste gracht van Amsterdam, breedste gracht met hoogste stoepen - ooit een teken van welstand: hoe meer tredes de trap, hoe welgestelder de inwoner. Ik zat op die stoep in het zonnetje en er schoof een schaduw langs mij heen. Een mat blauwe bus van de marechaussee passeerde mij, parkeerde iets verderop en ontlaadde mannen en vrouwen in pofbroeken tot op de enkels met kistjes aan hun voeten en blauwe baretten op het hoofd. In totaal passeerde mij vier ME busjes - het aantal manschappen heb ik niet geteld.

Hierna, of was het ervoor, arriveerde een cameraploeg met reporter. De hekken gingen open, er werden handen geschud, 'en dit is onze geluidsman', namen genoemd, het kind in oranje bejubeld. Tien minuten later liep de publiciteitsgeile arkbewoonster quasi nonchalant de gracht op, voorafgegaan door een achteruitlopende cameraman. Geen idee wat zij te melden had. Ik heb haar later op tv ook niet teruggezien.

Ja, ik zette inderdaad mijn televisie aan toen het geluid van de helikopters in de lucht zo luid geworden was dat ik van mijn landgoed verdreven werd - zoals ik op de avond van de finale naar binnen gedreven ben doordat er in het pand naast mij zo nodig op twee plekken buiten gekeken moest worden. Toen ik vanmiddag dan toch binnen was en het gejuich buiten aanzwol heb ik als een aapje gekeken naar zoveel vreugde om, om niets.

Eberhart van der Laan²

Nederland was tweede geworden. In geen enkele andere tak van sport wordt zoiets gevierd. Oranje was geen kampioen geworden en dus werden zij naar Schiphol begeleid door twee F16's, werd het besluit geen rondvaart te doen gewoon teruggedraaid, in het belang van de veiligheid en omdat de spelers dat zo leuk zouden vinden volgens onze kersverse door achterkamertjes politiek benoemde burgemeester. 

Dus kregen zij een ontvangst door Balkenende en zijn dochter, een lintje door de minister van gezondheidszorg, een kopje thee met een koekje van de Koningin, een helikoptervlucht naar Amsterdam om op het museumplein getracteerd te worden door 's werelds beste draaier - ik kreeg acuut hoofdpijn.

Eerlijk gezegd, het zal u niet verbazen dit te lezen, ik vond het van begin tot het einde een beschamende en zelfs een tikkie ordinaire vertoning. Toeschouwers die hun behaarde billen moesten tonen waar letters opstonden die geen hond kon lezen. Spelers die op hun beurt hun shirt uittrokken om hun tattoes te showen. Het gelebber van een inmiddels gelukkig weer geklede Wesley met Jolanthe. Spelers als trekpoppen van biersponsors.

Na het dodelijk vermoeiende commentaar tijdens de wedstrijden waren er nu identieke beelden van rivaliserende zenders met elk hun eigen spreekstalmeester. Jack van Gelder op Nederland 1 die maar niet ophield te refereren aan 1988. Hij was erbij en dat zouden we weten ook. SBS6 die door alles en iedereen heen steeds maar weer spelers meende te moeten interviewen maar niet verder kwam dan die ene pijnlijke vraag: 'maakt dit het verlies een beetje goed?'. Wat is daarop uw antwoord, wat kan daarop uw enige antwoord zijn? Stilte heren, is ook een optie.

Het enige lichtpunt van de dag was voor mij de aanblik die Beatrix bood toen zij de trappen van Noordeinde betrad met die klas vol rotjochies die het morgen al geen zak meer kan schelen dat ze verloren hebben want zij hebben hun zakken gevuld. 

Beatrix stond lachend, bijna dansend te midden van hen en ik was in weerwil van mijzelf blij dat te zien. Ik wist niet wat te denken van de geelgebloemde nachtrobe - oeps, het zacht gele toiletje van onze Majesteit maar haar lichaamstaal, haar gezicht waren een feest om naar te kijken. Wat ben ik blij dat zij zo'n plezier had vanmiddag.

Ach, en laat ik niet lullig doen: wat ben ik blij dat ruim een half miljoen mensen vandaag zo'n lol hebben gehad in Amsterdam. Ik hoorde twee filosofen verklaren dat wij Nederlanders elke gelegenheid aan moeten grijpen om 'te wennen' aan drukte om ons heen. Een ander merkte op dat er twee natuurlijke reacties zijn in gevallen als deze: men wil zich onderscheiden door beter of anders te zijn danwel men wil 'erbij horen'.

Ik zei het al, mensen zijn kuddedieren. Het is makkelijker mee te stromen met de massa dan een afwijkende mening te ventileren. Grijs is gek genoeg. Wie het waagt boven het maaiveld uit te steken, is niet zeker van zijn of haar hoofd. Er zijn in het verleden heel veel vrouwen op de brandstapel belandt omdat men vond dat ze gek waren. 

Zo heb ik mij niet gevoeld de afgelopen weken maar ik bespeurde wel dat mijn aversie tegen het oranje-gebeuren sterker werd naarmate het enthousiasme bij het volk toenam. Ik wilde, wil er niet bijhoren, eerlijk gezegd dat kan ik ook helemaal niet. Daar ben ik te serieus voor. Daarvoor heb ik te veel vragen die onbeantwoord blijven.

Morgen ga ik bingo-en in het verzorgingstehuis. Mijn vader, jaar en dag seizoenhouder van Ajax kan niet meer naar De Arena, kan geen gesprek meer voeren - ook niet over voetbal, heeft hoogstwaarschijnlijk het grootste deel van de dag ondanks het lawaai van en voor het megascherm op het plein slapend doorgebracht. Als ik morgen niet ga dan kan hij niet meedoen met de bingo. Iemand moet hem helpen en er zijn te weinig vrijwilligers, te weinig verzorgenden om dat te doen.

Al die miljarden die vandaag besteedt zijn aan een aantal over het paard getilde jongens die na karatetrappen en rode kaarten, na matig tot slecht voetbal gehuldigd werden, hadden wat mij betreft veel en veel beter anders ingezet kunnen worden. De afgelopen dagen, vandaag, Amsterdam, het was buiten alle proporties. Het was zoals ik Nederland de afgelopen decennia heb zien opereren. Men pampert losers en negeert helden. Men klampt zich krampachtig vast aan het vertrouwde, bekende bang voor de gevolgen van een ander, duidelijker, op resultaat gericht beleid.

Vandaag had niets met 23 (waren het er 23?) spelers te maken, niets met voetbal, niets met winnen of verliezen. Het was een grote camouflage act om het volk zoet te houden, het morren te onderdrukken, de echte problemen te vermaskeren en 'het gezag' - oud in de vorm van De Monarch en nieuw in de vorm van DJ's, volkszangers en sporters - te versterken. Brood en spelen. "Geef het volk brood en spelen, dan zijn ze zoet. Dan stellen ze geen vragen."4 En zo was het. Zo is het. Het zou zo anders kunnen zijn...

Maar wat heerlijk dat Beatrix het zo fijn had! Dat gun je haar. Dat gun ik haar.


Kate
13 juli 2010



De foto's komen van:
1 http://www.telegraaf.nl/binnenland/7166290/___Geen_incidenten_met_woonboten___.html?p=2,3
2 http://www.ad.nl/ad/nl/1041/Amsterdam/article/detail/497583/2010/07/13/Burgemeester-Van-der-Laan-is-een-blij-man.dhtml
3 De vier foto's van Koningin Beatrix vond ik, van boven naar beneden genummerd, op de volgende sites:
- foto 1 en 3 http://www.nu.nl/binnenland/2291536/nederlands-elftal-foto-met-koningin-beatrix.html
- foto 2 en 4 http://www.ad.nl/ad/nl/1041/Amsterdam/article/detail/497524/2010/07/13/Spelers-op-Museumplein-voor-huldiging.dhtml

4 Het citaat komt uit: Brood en spelen