Genieten van de Millennium Trilogie

Na een zonnig dagje gevuld met winkelen, lunchen in het pittoreske Hoorn, in de auto radioluisteren naar de stuntelige en ontluisterende wijze waarop het CDA congres met briefjes in "collectezakken" moest stemmen over deelname aan een eventuele regering die door de PVV gedoogd zou worden - "als u vóór deze motie bent, moet u tégen stemmen", en gezellig lekker thuis eten met familie werd de zaterdagavond afgesloten voor de buis.

Om 21:10 uur begon namelijk de zesdelige televisieserie die Canvas (België 2) gemaakt heeft van de Zweedse verfilming van de "Millennium Trilogie". Hoewel ik zo gevochten heb met mezelf tijdens het lezen van de boeken, wilde ik op de een of andere manier de originele film van "The Girl with the Dragon Tattoo" niet missen. 

Salander en Blomkvist

Ik werd niet teleurgesteld. De film, geregisseerd door Niels Arden Oplev verveelde geen moment en Michael Nyqvist als Mikael Blomkvist en Noomi Rapace als Lisbeth Salander waren geloofwaardig. Misschien boeide de film me omdat er noodzakelijkerwijze in het verhaal gesneden is. 

Henrik met een foto van Harriet

De langdradige familie historie werd met behulp van beelden kort en krachtig als achtergrond neergezet. Hier geen Larsson die niet weet wanneer zijn verhaal omslaat in een college over de geschiedenis van Zweden maar gewoon de prangende vraag van Henrik Vanger wie zijn nichtje Harriet vermoord heeft. Heerlijke televisie!

Elk deel van de "Millennium Trilogie" is over twee zaterdagavonden verdeeld. Ik zou zeggen, kijken volgende week - of de film van "The Girl with the Dragon Tattoo" nog ergens op de kop tikken en over twee weken inschakelen voor "The Girl Who Played with Fire". 

Ik kon geen programma informatie vinden met de tijden maar ik neem aan dat het net als deze week rond de klok van 21:00 zal zijn op Canvas. Ben je te laat, kijk dan van 3 t/m 8 januari 2011 bij de KRO.

Kate
3 oktober 2010


Beide foto's kwamen van dit blog op het internet:
http://hattori-hanzo.over-blog.com/5-categorie-11415105.html

Millennium Trilogie: het eindoordeel

Ik ken mensen, die de "Millennium Trilogie" ademloos uitgelezen hebben. Ze konden het boek niet wegleggen en waren zwaar onder de indruk van het verhaal, de verhalen die Stieg Larsson vertelt. 

De boeken werden me van verschillende kanten aanbevolen, niet in de laatste plaats - zo denk ik nu - omdat er over SM geschreven wordt. Nou ja, dat vonden die lezers die mij hun advies gaven dan. Ik zie dat anders.

Ja, er wordt over SM gesproken, over sadistische spelletjes maar het zijn slechts hulpmiddelen om de hoofdpersonage te stigmatiseren, in een kwaad daglicht te stellen en bijna te "cartoniseren" (is dat een woord?).

Het maakt niet uit. Seksualiteit is een makkelijk middel om iemand te demoniseren. Hoe doorzichtig. Zelfs waar gepoogd wordt om een personage met complexe karakteristieken neer te zetten is het te makkelijk, te plat.

Na ruim 2,5 maand worstelen met Larsson heb ik gisteravond deel 3: "The Girl who Kicked the Hornets' Nest" uitgelezen. Het viel niet mee. Het beeld dat ik in mijn eerdere blog al schetste is niet veranderd.

Larsson is beslist een middelmatige schrijver die niet kan schrappen in eigen werk. Hele pagina's kon ik omslaan omdat ik niet geïnteresseerd ben in de werking of geschiedenis van de Zweedse geheime dienst.

Ik raakte continue verstrikt in namen als Ekstrøm en Edklinth, Holm en Holmberg, Malin en Malm - wie zijn het in hemelsnaam? Al die namen, al die teams van vijf of zes mensen die je uit elkaar moet houden. Mij lukte het niet.

Wat was het toch makkelijk vroeger. Je had Poiroit, De Kock (oeps: De Cock), Sherlock Holmes met hun assistent. Je had een handvol verdachten. Klaar. En als u nu zegt: de "Millennium Trilogie" is geen detective dan heeft u ongetwijfeld gelijk.

Als u zegt: deze roman is meer, behandelt meer dan een simpele moordzaak - dan heeft u gelijk. Maar wat is het dan? Een karakterstudie, "Jane Eyre" anno 2010 in drie delen? Een aanklacht tegen vrouwenhandel? Een verhandeling over de Zweedse geheime dienst? Een queeste naar liefde en geborgenheid?

Wat mij betreft gaan de boeken over sterke vrouwen. Meervoud ja. Salander, de hoofdpersoon is niet de enige. Bijna op elke pagina komen vrouwen voor die onverwachte en opvallende en goed uitpakkende keuzes maken. Het maakt niet uit of zij dochter zijn, C.E.O., agente, media tycoon, advocate of verpleegster.

Geen van de vrouwen is "fout". Bijna alle mannen zijn crimineel, zwak of misleid. De enige uitzondering hierop is de arts die Salander opereert. Blomkvist, de mannelijke hoofdpersoon, is uitzonderlijk want minder eendimensionaal neergezet. Minder zelfs dan Salander en dat maakt hem voor mij interessanter.

Nu ik alle drie de boeken achter de rug heb, denk ik dat ik deel 1 toch nog het boeiendst vond. Dat stond, op de terugkerende karakters na, ook los of in elk geval verder verwijderd van de verhaallijnen in de delen 2 en 3.

De moord in deel 2 liet mij koud. Wellicht omdat de karakters pas in deel 2 werden geïntroduceerd. Het leek wel alsof Larsson aan het eind van deel 1 niet van plan was geweest meerdere delen te schrijven en de nieuwe collega van Blomkvist daarom nog niet had laten figureren in de voorloper. Dat lijkt echter in tegenspraak met het feit dat hij 10 delen gepland had.

Larsson stierf halverwege het schrijven van deel 4. Ondanks mijn gevecht met de boeken zou ik het leuk vinden te weten waar dat deel over gaat. Er zijn nog wel een paar losse draadjes die verder uitgewerkt zouden kunnen worden. Ik denk dan bijvoorbeeld aan de zuster van Salander. Waar is zij? Wie is zij?

Op de een of andere manier denk ik niet dat dat de richting is die Larsson gekozen zou hebben voor zijn volgende boek. Wellicht zullen we het ooit weten wanneer de erven hun gevecht om de rechten van de nalatenschap hebben uitgevochten.

Michael Nyqvist (Blomkvist)
en Noomi Rapace (Salander)

Ondertussen houdt de hype rond de boeken aan.

Nadat er in Zweden in 2009 een succesvolle filmadaptatie op de markt is gekomen, worden de boeken nu door Sony met Amerikaanse acteurs nogmaals verfilmd. Bijzonder, toch?

Daniel Craig en
Rooney Mara

Voormalig James Bond (of is hij het nog steeds?) Daniel Craig speelt Blomkvist en een zo te zien erg lieftallige Rooney Mara (wie?) is gekozen als Salander. Zij zullen in de film spreken met een Zweeds accent, zo las ik. Tja...

Al met al is de voor mij meest intrigerende vraag rondom de "Millennium Trilogie" waarom ik hem überhaupt heb uitgelezen. Zoveel boeken gooi ik aan de kant en ook hier heb ik dat meermaals gedaan maar steeds opnieuw ging ik verder.

Misschien is dat de kracht van het boek, van de schrijver: dat hij toch een verhaal te vertellen heeft dat blijkbaar intrigerend genoeg is het uit te lezen, ondanks een middelmatige schrijfstijl, ondanks een overvloed aan karakters, ondanks de voorspelbaarheid van het plot - ja, echt wel!

Daarom wellicht werd het een kaskraker ongetwijfeld geholpen door mythevorming na het overlijden van Larsson en het gevecht om zijn nalatenschap. Vanwege onderwerpen als SM, vrouwenhandel, identiteit en de Geheime dienst. Vanwege mond-tot-mond reclame.

Nooit is een boek me zo warm, van zoveel kanten aanbevolen dan "The Millennium Trilogy". Heel bijzonder want ik miste tijdens het lezen herkenning, ik miste bewondering voor de hoofdpersonen, de setting of de schrijver. Ik miste van alles en las door. Nu ben ik blij dat het uit is. Ik ben toe aan iets anders.

Hier voor me ligt een oude bekende: Elizabeth Gage's "Pandora's Box" - een heel dik "romannetje". Het verhaal over de liefde tussen man en vrouw ondanks grote obstakels: verschillen in achtergrond, familieverwachtingen, de andere vrouw en die ene hoogst mogelijke carrière waarvoor alles moet wijken.

Het is het verhaal van een vrouw en haar liefde. Dat herken ik. Over een onmogelijke liefde. Over liefde die alles overwint. Gek hè, dat ik dat boek, "een romannetje" beter kan pruimen dan de drie boeken van meneer Larsson.

En ik denk ook dat ik nu eindelijk weet waarom. Ik mis liefde, passie, een ziel in de "Millennium Trilogie". Nergens raken het leed en de queeste van de personages me, nergens word ik op gevoelsniveau aangesproken.

Het gaat bij Larsson om handelingen, om processen en ik wil lezen, voelen over emoties. Ik wil lezen over "het goede", niet over "het kwade" dat al te herkenbaar is (dat dan weer wel). Ik wil lezen over liefde omdat ik zelf zo aan liefde toe ben...

Kate
26 september 2010


De foto's van onder naar boven:

1. De kaft van "The Girl who Kicked the Hornets' Nest" komt van:
http://www.legendarydevils.com/english/2303049-stieg-larsson-girl-who-kicked-hornets-nest.html 

2. De foto van  Michael Nyqvist en Noomi Rapace vond ik op:
http://www.gnesta.se/nyhetsarkiv/pressmeddelanden/gnestablirhedestadifilmatiseringen

3. De foto van Daniel Craig en Rooney Mara stond hier:
http://www.quercusbooks.co.uk/category/news/

4. De kaft van "Pandora's Box" is van: 
http://www.alibris.com/booksearch?qisbn=9780552136440&qwork=4968794

Lezen in Larsson

Eerst wilde ik helemaal niets schrijven, het beeld van de foto voor zich laten spreken.

Ik liet het moment voorbij gaan, blogte - nee, het is blogde volgens het kofschip en volgens de spellingscontrole die het soms wel en soms niet doet. Ik schreef wel maar niet over het boek dat ik lees.

Poog te lezen en onderwijl proberen te begrijpen wat er nu zo geweldig is aan de "Millennium Trilogie". Voor mij ligt deel 1. Ik lees in het Engels en in het Engels heet het "The Girl with the Dragon Tattoo". Tot dusver zegt die titel mij niets.

De Nederlandse vertaling: "Mannen die vrouwen haten", makes sense though en dat komt doordat ik gebladerd heb. Eigenlijk kan ik met deze opmerking mijn blog voor vandaag stoppen. U weet genoeg. Ik heb gebladerd. I'm not hooked. Ik ben niet verkocht of voldoende ingezogen in het verhaal.

Laat ik zeggen dat ik een moeilijk lezer ben. Vreselijk vaak kunnen boeken, Engelse maar vooral ook Nederlandse romans mij niet boeien. Misschien zal ik ooit eens een lijstje van mislukte leespogingen maken. Misschien biedt dat kostelijk leesvermaak. Maar terug naar mijn meest recente poging.

Ik heb het lang uitgesteld. Ik denk dat ik al in 2008 hoorde over dit boek. Een Nederlandse woonachtig in Noorwegen had mij erop attent gemaakt. Zij vroeg of ik het kende, misschien was het later dan 2008 want de hype had mij, zelfs mij bereikt dus ik had erover gehoord.

Natuurlijk, zo gaat het altijd, je hoort ergens over en prompt kom je het overal tegen. Bizar. Ik kocht niet. Ik bladerde. Ik woog af: Nederlands of Engels. Als ik Zweeds zou lezen zou ik het in het Zweeds lezen. Ik probeerde te bepalen wat de betere vertaling zou zijn. Wat het prettigste zou lezen. Ik kwam er niet uit.

Ik vond de openingspagina fascinerend, dat wel maar niet genoeg om te kopen. Van deel 2: "The Girl who played with Fire" vond ik de eerste zin intrigerender. Logisch als die beschrijft hoe een meisje, een jonge vrouw of vrouw vastgebonden ligt 'to a narrow bed with a steel frame' 1.

Wow, een SM setting zomaar neergekwakt, samengevat in de drie regels die de eerste alinea vormt? Ik was bijna geneigd deel 2 te kopen en daarna te besluiten over een eventuele vervolgaankoop. Ook dat deed ik niet. Mijn verjaardag kwam en er werd gevraagd of ik deel 1 wilde krijgen als cadeau, ik weigerde.

En nu heb ik dan, dankzij een aanbieding en een gemoedstoestand die afstand, dus een zekere onverschilligheid, en excitement over de ontdekking van een ander boek combineerde. Opeens had ik zoiets van: vooruit, doe het gewoon. Bestel het met de andere boeken, als dit tegenvalt heb je in elk geval alternatief leeswerk voorhanden.

Ik ben aanbeland op bladzijde 107, het begin van hoofdstuk 7 en ik ken de ontknoping van het mysterie in grote lijnen. Toen ik gisteren bladerde, belandde ik direct al bij de oplossing van het raadsel. Toeval bestaat niet, of wel? En vandaag heb ik verder gebladerd. Ik denk dat ik in grote lijnen weet hoe het plot zich zal ontvouwen.

Dit gedrag, dit ongeduldige, niet betrokken, ongeïnteresseerde, zelfs respectloze leesgedrag zegt vast meer over mij dan over de schrijver. Immers, hoe kan mijn zienswijze at odds zijn met die van zovelen die het boek - de boeken maanden, jarenlang al in de bestsellers top 10 houden.

Natuurlijk, de voortijdige dood van de auteur speelt daarin een rol, de hype die ongetwijfeld hiermee verband houdt ook. Maar toch... Waarom roemt 'men' dit boek terwijl ik verveeld bladder, vooruit lees, het boek wegleg en zelfs met enige vermoeidheid bedenk of ik nog wel door wil lezen.

Ik irriteer me aan de annotatie - of hoe moet ik het noemen - onder de hoofdstuknummering. Wat betekent: 'Friday, 3.i' 2? Als altijd verdwaal ik in de vele namen die ook nog eens op elkaar lijken: Berger en Bergson en volgens mij ook nog Lindberg - ik heb ze niet meer gecontroleerd aan de hand van het boek maar zoiets is het toch.

De Zweedse plaatsnamen, bedrijfsnamen, cultuur - ze zeggen mij niets en ik heb sterk het idee dat hierdoor een deel van de charme of herkenbaarheid van het verhaal voor mij verloren gaat. Ik vraag me af hoe het zou zijn als dit verhaal zich in Londen en een dorpje in Schotland zou afspelen.

Ik vraag me af of ik er niet beter aan gedaan zou hebben het boek in het Nederlands te lezen. Waarschijnlijk niet, gezien de stapel onafgelezen romans. Zou het beter zijn het boek weg te leggen? Het later een tweede kans te geven zoals ik met een aantal andere boeken wel deed - maar in die gevallen lang voor ik bij hoofdstuk 7 was aanbeland. De eerlijkheid gebied mij te melden dat ik me niet kan herinneren welk boek ik die tweede kans daadwerkelijk geboden heb.

Ik wil hoe dan ook dit deel uitlezen, ik wil hoe dan ook aan deel 2, dat boek met die SM scene, beginnen. Ik wil dit boek een kans geven, het mooi vinden of spannend of intrigerend. Ik wil niet gapen, me vermoeid voelen en bladeren. Ik wil niet vechten tegen mezelf. Tjee, het is maar een boek! Ik heb genoeg andere, maagdelijke boeken. Zucht.

Het wordt weer donkerder en donkerder hier in hartje Amsterdam. Het zal zo opnieuw gaan hozen en waaien. De zon kleurt de boompjes op het dakterras hiertegenover in gouden tinten die Rembrandt schitterend had kunnen vastleggen was hij hier bij mij geweest. En nu, alsof het licht is uitgedaan, is het weer verdwenen dat effect.

De lucht is loodgrijs. En opnieuw die reep zon. Dit is spannender dan mijn boek. Mooier. Dreigender. Weer gaat het licht uit. De lucht is bijna zwart nu. Ik gooi zo de ramen dicht, de lichten aan, de wijn open en wie weet krul ik me wel op met dat boek.

Misschien nu het verhaal geopend is - ik ben al mijn schrijverstermen kwijt, beter zou ik een schrijfboek lezen. Nee! Ik ga nog even door met Larsson al is het maar om uit te vinden wat het belang is van die draken tatoeage - of waarom de Engelse titel afwijkt van de Zweedse en Nederlandse titel.

Ik gok dat dat is om de controverse die een titel als Men who hate Women vooral op de Amerikaanse markt teweeg zou hebben gebracht te voorkomen. Zo'n titel kost lezers, geeft lagere verkoopcijfers en brengt derhalve minder op. Zo prozaïsch is het boekenvak.


Kate
14 juli 2010

p.s. ik merk dat ik weer veel Engelse termen door mijn schrijven heen gooi. Geen idee waarom, misschien omdat ik over een Engelstalig boek blog. Ik zou het niet moeten doen maar ben te lui om Nederlandse equivalenten te zoeken. En ach, het heeft ook wel iets. Ik laat ze staan.



1 Citaat uit het voorstukje van The Girl who played with Fire op bladzijde 535 van The Girl with the Dragon Tattoo, Stieg Larsson, MacLehose Press, London, 2008.
2 Idem, bladzijde 107